।। मूल सप्तशती ।।
।। ॐ श्रीदेव्युवाच ।।
गर्ज गर्ज क्षणं मूढ ! मधु यावत् पिबाम्यहम् ।
मया त्वयि हतेऽत्रैव, गर्जिष्यन्त्याशु देवताः ।।१
व्रियतां त्रिदशाः सर्वे, यदस्मत्तोऽभिवाञ्छितम् ।।२
।।ॐ ऋषिरुवाच ।।

साऽब्रवीत तान् सुरान् सुभ्रूर्भद्भिः स्तूयते का ?
शरीर-कोशतश्चास्याः, समुद्-भूताऽब्रवीच्छिवा ।।३
स्तोत्रं ममैतत् क्रियते, शुम्भ-दैत्य-निराकृतैः ।
देवैः समस्तैः समरे, निशुम्भेन पराजितैः ।।४
शरीर-कोशाद् यत् तस्याः, पार्वत्याः निःसृताऽम्बिका ।
कौशिकीति समस्तेषु, ततो लोकेषु गीयते ।।५
तस्यां विनिर्गतायां तु, कृष्णाऽभूत् साऽपि पार्वती ।
कालिकेति समाख्याता, हिमाचल-कृताश्रया ।।६
।। ॐ श्रीदेव्युवाच ।।
सत्य-मुक्तं त्वया नात्र, मिथ्या किञ्चिद् त्वयोदितम् ।
त्रैलोक्याधिपतिः शुम्भो, निशुम्भश्चापि तादृशः ।।७
किन्त्वत्र यत् प्रतिज्ञातं, मिथ्या तत् क्रियते कथम् ।
श्रूयतामल्प-बुद्धित्वात्, प्रतिज्ञा या कृता पुरा ।।८
यो मां जयति संग्रामे, यो मे दर्प व्यपोहति ।
यो मे प्रति-बलो लोके, स मे भर्त्ता भविष्यति ।।९
तदाऽऽगच्छतु शुम्भोऽत्र, निशुम्भो वा महाऽसुरः ।
मां जित्वा किं चिरेणात्र, पाणिं गृह्णातु मे लघु ।।१०
एवमेतद् बली शुम्भो, निशुम्भश्चाति-वीर्य-वान् ।
किं करोमि प्रतिज्ञा मे, यदनालोचिता पुरा ।।११
स त्वं गच्छ मयोक्तं ते, यदेतत् सर्वमादृतः ।
तदाचक्ष्वाऽसुरेन्द्राय, स च युक्तं करोतु तत् ।।१२
दैत्येश्वरेण प्रहितो, बल-वान् बल-सम्वृतः ।
बलान्नयसि मामेवं, ततः किं ते करोम्यहम् ।।१३
।। ॐ ऋषिरुवाच ।।
उवाच कालीं कल्याणी, ललितं चण्डिका वचः ।।१४
यस्माच्चण्डं च मुण्डं च, गृहित्वा त्वमुपागता ।
चामुण्डेति ततो लोके, ख्याता देवि ! भविष्यसि ।।१५
सा चाह धूम्र-जटिलमीशानमपराजिता ।
दुतं ! त्वं गच्छ भगवन् ! पार्श्वं शुम्भ-निशुम्भयो ।।१६
ब्रूहि शुम्भं निशुम्भं च, दानवावति-गर्वितौ ।
ये चान्ये दानवास्तत्र, युद्धाय समुपस्थिताः ।।१७
त्रैलोक्यमिन्द्रो लभतां, देवाः सन्तु हविर्भुजः ।
यूयं प्रयात पातालं, यदि जीवितुमिच्छथ ।।१८
बलावलेपादथ चेद्, भवन्तो युद्ध-कांक्षिणः ।
तदागच्छत तृप्यन्तु, मच्छिवाः पिशितेन वः ।।१९
यतो नियुक्तो दौत्येन, तया देव्या शिवः स्वयम् ।
शिव-दूतीति लोकेऽस्मिन् ततः ससा ख्यातिमागता ।।२०
तान् विषण्णान् सुरान् दृष्ट्वा, चण्डिका प्राह सत्वरा ।
उवाच कालीं चामुण्डे !, विस्तीर्ण वदनं कुरु ।।२१
मच्छस्त्र-पात-सम्भूतान्, सक्त-विन्दून् महाऽसुरान् ।
रक्त-विन्दोः प्रतीच्छ त्वं, वक्त्रेणानेन वेगिना ।।२२
भक्षयन्ती चर रणे, तदुत्पन्नान् महाऽसुरान् ।
एवमेष क्षयं दैत्यः, क्षीण-रक्तो गमिष्यति ।।२३
भक्ष्यमाणास्त्वया चोग्रा, न चोत्पत्स्यन्ति चापरे ।।२४
।। ॐ देव्युवाच ।।
एकैवाहं जगत्यत्र, द्वितीया का ममापरा ?
इश्यैता दुष्ट ! मय्येव, विशन्त्यो मद्-विभूतयः ।।२५
अहं विभूत्या बहुभिरिह रुपैर्यदा स्थिता ।
तत्-संहृतं मयैकैव, तिष्ठाम्याजौ स्थिरो भव ।।२६
वरदाऽहं सुर-गणाः ! वरं यं मनसेच्छथ ।
तं वृणुध्वं प्रयच्छामि, जगतामुप-कारकम् ।।२७
वैवस्वतेऽन्तरे प्राप्ते, अष्टा-विंशतिमे युगे ।
शुम्भो निशुम्भश्चैवान्यावुत्पत्स्येते महाऽसुरौ ।।२८
नन्द-गोप-गृहे जाता, यशोदा-गर्भ-सम्भवा ।
ततस्तौ नाशयिष्यामि, विन्ध्याचल-निवासिनी ।।२९
पुनरप्यति-रौद्रेण, रुपेण पृथिवी-तले ।
अवतीर्य हनिष्यामि, वैप्रचित्तांश्च दानवान् ।।३०
भक्षयन्त्याश्च तानुग्रान, वैप्रचित्तान् महाऽसुरान् ।
रक्ता दन्ता भविष्यन्ति, दाडिमी-कुसुमोपमाः ।।३१
ततो मां देवताः स्वर्गे, मर्त्य-लोके च मानवाः ।
स्तुवन्तो व्याहरिष्यन्ति, सततं रक्त-दन्तिकाम् ।।३२
भूयश्च शत-वार्षिक्यामनावृष्ट्यामनम्भसि ।
मुनिभिः संस्तुता भूमौ, सम्भविष्याम्ययोनोजा ।।३३
ततः शतेन नेत्राणां, निरीक्षिष्यामि यन्मुनीम् ।
कीर्त्तयिष्यन्ति मनुजाः, शताक्षीमिति मां ततः ।।३४
ततोऽहमखिलं लोकमात्म-देह-समुद्-भवैः ।
भरिष्यामि सुराः शाकैरावृष्टेः प्राण-धारकैः ।।३५
शाकम्भरीति विख्यातिं, तदा यास्याम्यहं भुवि ।
तत्रैव च वधिष्यामि, दुर्गमाख्यं महाऽसुरम् ।।३६
दुर्गा देवीति विख्यातं, तन्मे नाम भविष्यति ।
पुनश्चाहं यदा भीमं, रुपं कृत्वा हिमाचले ।।३७
रक्षांसि भक्षयिष्यामि, मुनीनां त्राण-कारणात् ।
तदा मां मुनयः सर्वे, स्तोष्यन्त्यानम्र-मूर्तयः ।।३८
भीमा-देवीति विख्यातं, तन्मे नाम भविष्यति ।
यदाऽरुणाख्यस्त्रैलोक्ये, महा-बाधां करिष्यति ।।३९
तदाऽहं भ्रामरं रुपं, कृत्वाऽसंख्येय-षट्-पदम् ।
त्रैलोक्यस्य हितार्थाय, वधिष्यामि महाऽसुरम् ।।४०
भ्रामरीति च मां लोकास्तदा स्तोष्यन्ति सर्वतः ।।४१
इत्थं यदा यदा बाधा, दानवोत्था भविष्यति ।
तदा तदाऽवतीर्याऽहं, करिष्याम्परि-संक्षयम् ।।४२
एभिः स्तवैश्च मां नित्यं, स्तोष्यते यः समाहितः ।
तस्याहं सकलां बाधां, शमयिष्याम्यसंशयम् ।।४३
मधु-कैटभ-नाशं च, महिषासुर-घातनम् ।
कीर्त्तयिष्यन्ति ये तद्-वद्, वधं शुम्भ-निशुम्भयोः ।।४४
अष्टम्यां च चतुर्दश्यां, नवम्यां चैक-चेतसः ।
श्रोष्यन्ति चैव ये भक्त्या, मम माहात्म्यमुत्तमम् ।।४५
न तेषां दुष्कृतं किञ्चिद्, दुष्कृतोत्था न चापदः ।
भविष्यति न दारिद्रयं, न चैवेष्ट-वियोजनम् ।।४६
शत्रुतो न भयं तस्य, दस्युतो वा न राजतः ।
न शस्त्रानल-तोयौघात्, कदाचित् सम्भविष्यति ।।४७
तस्मान्ममैतन्माहात्म्यं, पठितव्यं समाहितैः ।
श्रौतव्यं च सदा भक्त्या, परं स्वस्त्ययनं हि तत् ।।४८
उपसर्गानशेषास्तुं, महा-मारी-समुद्-भवान् ।
तथा त्रिविधमुत्पातं, माहात्म्यं शमयेन्मम ।।४९
यत्रैतत् पठ्यते सम्यङ्, नित्यमायतने मम ।
सदा न तद् विमोक्ष्यामि, सान्निध्यं तत्र मे स्थितम् ।।५०
बलि-प्रदाने पूजायामग्नि-कार्ये महोत्सवे ।
सर्वं ममैतच्चरितमुच्चार्यं श्राव्यमेव च ।।५१
जानताऽजानता वापि, बलि-पूजां तथा कृताम् ।
प्रतीच्छिष्याम्यहं प्रीत्या, वह्नि-होमं तथा कृतम् ।।५२
शरत्-काले महा-पूजा, क्रियते या न वार्षिकी ।
तस्यां ममैतन्माहात्म्यं, श्रुत्वा भक्ति-समन्वितः ।।५३
सर्व-बाधा-विनिर्मुक्तो, धन-धान्य-समन्वितः ।
मनुष्यो मत्-प्रसादेन, भविष्यति न संशयः ।।५४
श्रुत्वा ममैतन्माहात्म्यं, तथा चोत्पत्तयः शुभाः ।
पराक्रमं च युद्धेषु, जायते निर्भयः पुमान् ।।५५
रिपवः संक्षयं यान्ति, कल्याणं चोप-पद्मते ।
नन्दते च कुलं पुंसां, माहात्म्यं श्रृण्वताम् ।।५६
शान्ति-कर्मणि सर्वत्र, तथा दुःस्वप्न-दर्शने ।
ग्रह-पीडासु चोग्ासु, माहात्म्यं श्रृणुयान्मम ।।५७
उप-सर्गाः शमं यान्ति, ग्रह-पीडाश्च दारुणाः ।
दुःश्वप्नं च नृभिर्दृष्टं, सु-स्वप्नमुप-जायते ।।५८
बाल-ग्रहानि-भूतानां, बालानां शान्ति-कारकम् ।
सङ्घात-भेदे च नृणां, मैत्री-करणमुत्तमम् ।।५९
दुर्वृत्तानामशेषाणां, बल-हानि-करं परम् ।
रक्षो-भूत-पिशाचानां, पठनादेव नाशनम् ।।६०
सर्वं ममैतन्माहात्म्यं, मम सन्निधि-कारकम् ।
पशु-पुष्पार्ध्य-धूपैश्च, गन्ध-दीपैस्तथोतमैः ।।६१
विप्राणां भौजनर्होमैः, प्रोक्षणीयैरहर्निशम् ।
अन्यैश्च विविधैर्भोगैः, प्रदानैर्वत्सरेण या ।।६२
प्रीतिर्मे क्रियते साऽस्मिन्, सकृत् सुचरिते श्रुते ।
श्रुतं हरति पापानि, तथाऽऽरोग्यं प्रयच्छति ।।६३
रक्षां करोति भूतेभ्यो, जन्मनां कीर्तनं मम ।
युद्धेषु चरितं यन्मे, दुष्ट-दैत्य-निबर्हणम् ।।६४
तस्मिञ्च्छ्रुते वैरि-कृतं, भयं पुंसां न जायते ।
युष्माभिः स्तुतयो याश्च, याश्च ब्रह्मर्षिभिः कृताः ।।६५
ब्रह्मणा च कृतास्तास्तु, प्रयच्छन्ति शुभां मतिम् ।
अरण्ये प्रान्तरे वापि, दावाग्नि-परि-वारितः ।।६६
दस्युभिर्वा वृतः शून्ये, गृहीतो वापि शत्रुभिः ।
सिंह-व्याघ्रानुयातो वा, वने वा वन-हस्तिभिः ।।६७
राज्ञा क्रुद्धेन चाज्ञप्तो, वध्यो बन्ध-गतोऽपि वा ।
आधूर्णितो वा वातेन, स्थितः पोते महार्णवे ।।६८
पतत्सु चापि शस्त्रेषु, सङ्ग्रामे भृश-दारुणे ।
सर्वाबाधासु घोरासु, वेदनाभ्यर्दितोऽपि वा ।।६९
स्मरन् ममैतच्चरितं, नरो मुच्येत सङ्कटात् ।।७०
मम प्रभावात् सिंहाद्या, दस्यवो वैरिणस्तथा ।
दूरादेव पलायन्ते, स्मरतश्चरितं मम ।।७१
यत् प्राथ्यर्ते त्वया भूप ! त्वया च कुलनन्दन !
मतस्तत् प्राप्यतां सर्वं, परितुष्टा ददामि तत् ।।७२
स्वल्पैरहोभिर्नृपते ! स्वराज्यं प्राप्स्यते भवान् ।
हत्वा रिपूनस्खलितं, तव तत्र भविष्यति ।।७३
मृतश्च भूयः सम्प्राप्य, जन्म देवाद् विवस्तः ।
सावर्णिको मनुर्नाम, भवान् भुवि भविष्यति ।।७४
वैश्यवर्य ! त्वया यश्च, वरोऽस्मत्तोऽभि-वाञ्छितः ।
तं प्रयच्छामि संसिद्ध्यै, तव ज्ञानं भविष्यति ।।७५
।। ॐ ऋषिरुवाच ।।
मूल-दुर्गामिमां नित्यं, पठेद् यः सु-समाहितः ।
इह-लोके सुखं भुक्त्वा, देवी-सान्निध्यमाप्नुयात् ।।७६

।। क्षमा-प्रार्थना ।।
आवाहनं न जानामि, न जानामि विसर्जनम् ।
पूजां चैव न जानामि, क्षम्यतां परमेश्वरि !
मन्त्र-हीनं, क्रिया-हीनं, भक्ति-हीनं सुरेश्वरि !
यत्-पूजितम् मया देवि ! परिपूर्णं तदस्तु मे ।
अज्ञानाद्विस्मृतेर्भ्रान्त्या, यन्न्यूनमधिकं कृतम् ।
तत्सर्वं क्षम्यतां, देवि प्रसीद परमेश्वरि !
कामेश्वरि ! जगन्मातः ! सच्चिदानन्द-विग्रहे !
गृहाणार्चामिमां प्रीत्या, प्रसीद परमेश्वरि !

।। पाठ-समर्पण ।।
ॐ गुह्याति-गुह्य-गोप्त्री त्वं, गृहाणास्मत् कृतं जपम् ।
सिद्धिर्मे भवतु देवि ! त्वत्-प्रसादान्महेश्वरि ! ।।